Er ekki tilvalið að létta sér lund með því að lesa minningar Eggerts Pálssonar tengdar Múlakoti sem hann Bjarni Benedikt skrásetti? Þær eiga svo vel heima í minningasafninu.
Nú fer að ganga verulega á minningasjóðinn okkar, en ég er sannfærð um að það eru margir sem geta deilt með okkur vinum Múlakots gömlum minningum; svo margir af gestum í garðinum hafa sagt: já, ég kom í skólaferðalagi í Múlakot… eða eitthvað á þeim nótunum, ein lítil saga verður þegin með þökkum. Nú er líka næðið framundan, búið að blása af fermingum og fjölskyduboðum sem venjulega setja svip á páskavikuna.
Ef svo fer sem horfir núna eftir nóttina geta menn jafnvel snjóað inni. Hér hefur kingt niður snjó, meira að segja dregið í skafla við Guðbjargargarðinn, svo ófært er fyrir sparibílinn á heimilinu. Við gripum til flóttaleiðarinnar áðan til að komast í póstkassann niðri við þjóðveg. Eins gott að hann var tæmdur því hann var nær fullur af snjó og Bændablaðið orðið rennandi vott en sé varlega farið má samt fletta því.
Nú langar mig til að segja VORIÐ er komið, blankalogn og sólin skín sem aldrei fyrr, en ég veit svo sem að febrúar er ekki liðinn hvað þá meira.
En ég get þó fullyrt að fyrstu vorboðarnir eru komnir, já það er meira að segja rúm vika frá því að ég sá fyrsta vorboðann minn. Já, fuglinn er kominn í bergið. Fyrst kom einn og virtist ósköp einmanna og lúinn þar sem hann húkti á vinsælasta hreiðurstæðinu í berginu. En strax morguninn eftir hafði hann fengið félagsskap í hreiðrið og nú iðar allt af fjöri og fluglistir iðkaðar, þótt varla sé hægt að tala um fuglasöng þar sem ú-ið er.
Ég hef verið að svipast eftir Múkkanum síðan á Bóndadaginn, sem bar að þessu sinni upp á 22. janúar, en ferðaáætlunin hans hefur víst raskast eins og hjá svo mörgum þetta árið. Hann hefur e.t.v. frétt að þorrablótið i Fljótshlíðinni var blásið af og talið þess vegna að honum lægi ekkert á. Annars hefur hegðun Múkkans, ég ætti e.t.v. frekar að nota hitt nafnið, tala um Fýlinn, verið óvenjuleg síðasta árið. Fullorðni fuglinn hefur gjarnan farið í sumarfrí um verslunarmannahelgina en komið svo aftur viku síðar til að kenna unganum flugið, en námskeið í fluglistinni var ekki haldið að þessu sinni, varla að fullorðinn fugl sæist, sama hvað ungarnir grétu af hungri. Múkki eða fýll, hann er velkominn og í mínum huga eru bæði nöfnin jafngóð, þarf ekkert á latínunni að halda, Fulmarus glacialis má víst útleggja sem daunilla máfinn, sem hefst við á ísaslóðum.
Tuttugasta öldin var öld kvenfélaganna. Fjölmörg kvenfélög voru stofnuð um land allt, það liggur við að fullyrða megi að stofnuð hafi verið kvenfélög í öllum hreppum landsins. Félögin hafa síðan myndað stærri starfseiningar, svo sem Samband sunnlenskra kvenna (SSK) og Kvenfélagasamband Íslands.
Samband sunnlenskra kvenna var stofnað árið 1928, stofnfélögin voru tæplega 10 en eru nú eru í sambandinu 25 félög . Þau eru á ýmsum aldri, elst er kvenfélag Eyrarbakka, stofnað árið 1888, en yngst er kvenfélag Þorlákshafnar, stofnað árið 1964. Kvenfélag Fljótshlíðar, sem síðar fékk heitið Kvenfélagið Hallgerður, var stofnað árið 1923 af 32 konum, en nú eru 20 konur í félaginu, enda hefur býlum í Fljótshlíð fækkað verulega á þeim tæpu 100 árum, sem liðin eru frá stofnun þess.
Guðbjörg Þorleifsdóttir var ein stofnenda Kvenfélags Fljótshlíðar og var gerð að heiðursfélaga þess. Húsmæður í Múlakoti hafa löngum verið í félaginu og án efa gekk Lára Eyjólfsdóttir í það þegar þau Ólafur Túbals giftu sig árið 1924.
Auðséð er við lestur gestabóka Múlakots að hin ýmsu kvenfélög hafa iðulega heimsótt Múlakot og skemmtilegt er að vita að síðasti hópurinn, sem skrifaði sig í gestabók hótelsins var kvenfélag úr Reykjavík.
SSK beitti sér fyrir að veglegur minnisvarði um Guðbjörgu var reistur í Múlakotsgarðinum í tilefni af 100 ára afmæli hennar ; á veglegan blágrýtisdrang úr stuðlabergi hlíðarinnar fyrir ofan Eyvindarmúla var komið fyrir lágmynd Einars Jónssonar af Guðbjörgu, en Einar var heimilisvinur í Múlakoti.
Þegar SSK varð fimmtugt gaf félagið út veglega bók, Gengnar slóðir, með sögu félagsins og sögu einstakra félaga. Þar var Guðbjargar vel minnst sem minnisverðrar konu.
Sumarið 2020 var 150 ára afmælis Guðbjargar minnst að viðstöddum 200 gestum. Þar flutti Elinborg Sigurðardóttir, formaður SSK stutt ávarp og færði staðnum rausnarlega peningagjöf.
Á myndinni eru: Sigríður Hjartar, Múlakoti, félagi í kvenfélögunum Hallgerði og Einingu, Guðrún Þórðardóttir forseti Kvenfélagasambands Íslands, Elinborg Sigurðardóttir formaður SSK, Guðbjörg Þorleifsdóttir heiðursfélagi í kvenfélaginu Hallgerði, Þórdís Kolbrún Reykfjörð ráðherra ferðamála og Sólveig Ólafsdóttir í varastjórn Kvenfélagasambandsins og formaður Kvenfélags Grindavíkur
Ég sendi okkar bestu jólakveðjur með mynd af sólsetri sem var tekin daginn fyrir vetrarsólhvörf.
Dagurinn er ekki langur um þessar mundir, sólin kom upp 12:45 yfir Seljalandsmúla en settist í hvarfi við Dímon klukkan liðlega 3. Þó er daginn tekið að lengja, hann var 13 sekúndum lengri í dag en í gær. Næturhimininn skartaði sínu fegursta síðastliðna nótt og norðurljósin dönsuðu fyrir okkur í fyrsta sinn í vetur.
Við sendum öllum vinum Múlakots bestu óskir um gleðileg jól.
Vonandi verður árið 2021 landsmönnum betra en árið sem er að líða.
Nú er stórum áfanga náð þar sem málningarvinnu í gamla bænum er lokið. Þetta var mun meiri vinna en ég hafði gert mér í hugarlund því málararnir gengu hreint til verks og skröpuðu burt alla gömlu málninguna, heil 20 kg af skrapi og svo voru farnar tvær umferðir með linoleum málningu.
Myndirnar hér að ofan eru úr litlu stofunni. Ákveðið var að hreinsa aðeins gömlu málninguna af skrautlistanum en reyna ekki að mála hann upp. Sama gildir um fallegu, óðruðu hurðina í stofunni, ekkert var hreyft við henni.
Myndin hér að ofan er úr baðstofu, nú er búið að mála hurðirnar líka.
Myndin hér að ofan er úr ganginum og myndin hér fyrir neðan úr hjónakamesinu. Þetta eru fallegir, en dökkir litir, en alls staðar var stuðst við upprunalegu litina.
Vinir Múlakots hafa að undanförnu fengið fréttir af framvindu málningarvinnu í gamla bænum í Múlakoti. Nú er verið að leggja lokahönd á stofuna.
Það rifjaðist upp fyrir okkur hjónunum að á gamla veggnum í stofunni, þessum sem gerður er úr misbreiðu timburborðunum, voru, þegar við keyptum jörðina, leifar af bláleitum pappa. Reynir, sonur þeirra Láru og Ólafs, sagði okkur að þarna hefðu verið málverk máluð á vegginn, sem hann hefði fengið Jónda, Jón Kristinsson, listamann og bónda í Lambey í Fljótshlíð, til að skera niður. Reynir gaf lítið út á hvert málverkin hefðu farið en annað hefði víst farið á Skóga og hitt líklega á Hellu.
Okkur datt í hug að gaman væri að reyna að hafa upp á málverkunum og reyna láta gera eftirmyndir til að setja upp í stofunni. Vandinn var hversu langt er liðið síðan málverkin voru fjarlægð og farið að fækka þeim sem mundu eftir málverkunum og hvað myndirnar sýndu.
Andri, forstöðumaður Skógasafns, sem er í stjórn Sjálfseignastofnunarinnar, brást vel við og hóf leit. Að vísu héldum við fyrst að á Skógamyndinni væri Bleiksárgljúfur, sem ruglaði leitina, en Andri gafst ekki upp og hann fann málverkið upprúllað, myndefnið er Eyjafjallajökull séður frá Múlakoti, og stærðin ekkert smáræði, 2,1 x 1,6 metrar.
Hin myndin hlaut að vera miklu minni og á henni sást einhver foss. Ég hafði samband við einu manneskjuna sem ég vissi af og hafði tengsl við Múlakot og Hellu, Sjöfn Árnadóttur, sem var hér sumarstúlka tvö sumur á sjötta áratugnum, en Sjöfn skrifaði mjög skemmtilega grein um þann tíma. Sú grein hefur þegar birst í greinaflokknum Minningar frá Múlakoti. Og viti menn, þau hjónin, Filippus og Sjöfn keyptu minni myndina, sem Selma dóttir þeirra, fékk síðar í fertugsafmælisgjöf. Og viti menn, þar er myndefnið fossinn Sídjarfur í Bleiksárgljúfri!
Já, gaman væri að láta gera eftirmyndir af þessum verkum og koma þeim upp í stofunni í elsta húsinu, litlu stofunni.
Litatónar haustsins hafa verið stórkostlegir hér í Múlakoti. Gamla málarastofan hans Ólafs Túbals virðist hjúfra sig ofan í trjágróðurinn og liturinn á þakinu virðist hafa verið valinn af litabretti listamanns til að falla inn í haustlitina.
Litadýrðin innan húss verður ekki minni. Baðstofan er komin í sína endanlegu liti og hjónakamersið búið að fá tvær umferðir eins og til stóð.
Enn er verið að velta vöngum yfir rétta tóninum á bláu málningunni í stofunni, á veggurinn með glugganum sáluga að vera dálítið grænleitari en sýnist á myndinni, svona í tengingu við ganginn?
Var það ekki Olga Guðrún Árnadóttir sem söng fyrir áratugum um Ryksuguna á fullu, sem át alla drullu? Þennan brag hafa málararnir okkar sungið af miklum krafti undanfarna viku, að vísu með breyttum breytanda, í stað skúra, skrúbba, bóna segja þeir: „Skafa, nudda, skrapa“ og árangurinn lætur ekki á sér standa.
Veggurinn í gömlu stofunni, sem var svo hræðilega ljótur og furðulega grá-græn-brúnn (ef sá litur er til) birtist mér alveg í nýju ljósi þegar búið var að fjarlægja “litinn“ sem reyndist aðeins eitt lag af málningu eða einhverns konar fernis en hinir veggirnir eru panelklæddir og með mörgum málningarumferðum. Timbrið í þessum vegg er mjög gamallegt, láréttir listar skipta honum í jafnhá bil en timbrið milli listanna er mjög misbreitt, allt frá ca 20 niður í 2 cm á breidd, alveg eins og veggurinn væri samansettur úr afgöngum.
Við hjónin erum sjálfsagt ekki ein um að hafa flett ýmsum bókum að undanförnu og gjarnan hafa orðið fyrir valinu bækur um gamlar byggingar á Íslandi. Nú erum við að blaða í Kirkjum Íslands. Mig rak í rogastans þegar ég sá myndir innan úr Þingvallakirkju. Á mynd innan úr kirkjunni frá því fyrir aldamótin 1900 sá ég ekki betur en kominn væri veggurinn „okkar“. Í texta stendur: Austurgafli er deilt í átta reiti á langveginn en í þrjá reiti frá gólfi til hvolfstóls…. Klæðningsborðin eru misbreið, allt að 20 cm þar sem þau eru breiðust og standast hvergi á milli reita. Svei mér þá,þarna er komin lýsingin á veggnum „okkar“.
Þessi stofuveggur hafði verið klæddur með þykkum, ljósbláum eða blámáluðum „gólfdúk“ einhvern tímann og á hann hafði Ólafur Túbals málað stærðar mynd og aðra minni á veggbút við hlið langveggjarins, búið var að fjarlægja báðar myndirnar þegar Múlakot kom í okkar eigu fyrir 20 árum. Okkur var sagt að stóra myndin hafi farið á Skóga, en sú minni í einkaeiga, líklega á Hellu.
Nú muna sjálfsagt margir eftir þessum myndum, en gaman væri að fá eitthvað að heyra um þær.
Sumarið í sumar hefur verið undarlegt og ólíkt flestum sumrum okkar í Múlakoti hvað varðar gestakomur. Afmælishátíðin var auðvitað í sérflokki – 200 manns, það gerist varla fleira!
Því ánægjulegra er að fá góða gesti í heimsókn, gefa sér tíma til að spjalla og njóta.
Jórunn Alda og Ólafur, sem eru í Vinafélaginu, komu hér við í ágústlok á fögrum degi og sendu hlýjar kveðjur.
Já, hlýjar kveðjur, þær ylja manni sannarlega á degi eins og í dag, þegar veturinn nálgast.
Við hjónin erum áhugamenn um veður eins og ýmsir fleiri og fyrsta verk okkar á morgnanna er að skoða veðurstöðina, hvað er heitt, hvað er hvasst, hvað er…
Núna í morgun þurfti ég ekki að lesa neinar tölur af skjá, mér nægði að líta á klettavegginn. Hann var ísaður, sem sagði mér að frost hefði verið við jörð. Ísmyndunin er mest áberandi í morgunsárið, en hún hverfur þegar líður á daginn, enda segir hitamælirinn að úti séu 6¨C . Úti er fallegasta haustveður og góður dagur í vændum.
Málararnir eru aftur mættir á staðinn. Þeir tóku góða skorpu fyrir afmælishátíðina og máluðu baðstofuna fallega bláa, öllum augnayndi sem sáu.
Nú komu þeir í gær og tóku til þar sem frá var horfið.
Stundum er sagt að myndir séu betri en orð. Nú finnst mér samt sem fáein orð þurfi til skýringar. Meðfylgjandi mynd er tekin í litla svefnherberginu, hjóna kamersinu. Hér er búið að standa við í tvo daga og skafa og skrapa en áður höfðu smiðirnir okkar endurnýjað neðri hluta veggjanna að verulegu leiti.
Þarna voru fleiri lög af ljósri vatnsmálningu sem hrundu af þegar málararnir munduðu sín áhöld. En neðsta lagið, þetta grágræna, situr sem fastast. Það er heldur ekki vatnsmálning, heldur hin göfuga linoleum-málning sem notuð var í árdaga húsamálunar.
Ég verð nú að játa að mér fannst ljósa vatnsmálningin fara þessu litla herbergi vel, en húsafriðun gengur meðal annars út á að færa hús til upprunalegs horfs, hreinlega skafa burt „skemmdarverk“ kynslóðanna, en hvað um það.
Í horninu sést sá litur sem verður settur á herbergið, panellinn grágrænn og neðri hlutinn brúnn. Veggurinn sem snýr að ganginum verður í sama grágræna litnum.
